اختلالات ديكته نويسي
دانش آموزان زيادي وجود دارند كه در درس ديكته دچار مشكل هستند و به نسبت تعداد غلط هايي كه مرتكب مي شوند نمرات كمتري دريافت مي كنند .
معلمان مدارس و والدين كودكان ، غالبا براي حل مشكل آنان از روش هاي قديمي و گاه منسوخ كمك مي گيرند كه علاوه بر صرف انرژي و وقت فراوان ، نه تنها حاصل چنداني به دنبال ندارد ، بلكه ممكن است موجب ياس ، دلمردگي ، سرخوردگي و عصّبيت والدين و نيز خستگي و از دست رفتن علاقه دانش آموزان شده و نهايتاً افت تحصيلي را به دنبال خواهد داشت
انواع اختلالات ديكته نويسي
1- نارسا نويسي
2- وارونه نويسي و قرينه نويسي
3- ضعف حافظه ي ديداري
4- مشكل ادراك ديداري
5- مشكل ديد واگرا و همگرا
6- حساسيت شنوايي
7- كم دقتي
مشكلات آموزشي
كدام اِ : ( -ِ ) يا ( ـه )
بسياري از دانش آموزان در نوشتن صداي ( اِ ) در انتهاي كلمه دچار مشكل مي شوند يعني واژه هاي( اصحاب ِ ، ديدن ِ ، سال ِ ، نام ِ ، براي ِ ، پاي ِ ) را به صورت ( اصحابه ، ديدنه ، ساله ، نامه ، برايه ، پايه ) مي نويسند و بر عكس واژه هاي ( نامه ، بنده ، خسته ، پرده ، رفته ، دانه ) را به صورت ( نامِ ، بندِ ، خستِ، پردِ ، رفتِ ، دانِ ) مي نويسند .
بسياري از آموزگاران سعي مي كنند با بيان و شرح و توصيف « اِ » مالكيت،صاحبي، مضاف و مضاف اليه ، نسبت،صفت و موصوف و امثال آن ، به دانش آموزان نوشتن درست آن واژه ها را آموزش دهند . اين روش ها ، دانش آموزان را ، بويژه در سالهاي اول و دوم دبستان بيشتر گيج مي كند . زيرا رشد ذهني آنان هنوز به درجه اي نرسيده است كه مفاهيم ياد شده را درك كنند و تفاوت آن اصطلاحات را در يابند و به هنگام نوشتن ديكته به كار برند .
تجربه هاي زيادي كه براي رفع اين اشكال صورت گرفته ، نشان داده است كه روش زير سريع تر از هر روشي ، كودكان را به درست نويسي سوق مي دهد .
به هرحال روشي پيشنهادي است كه مي‌توان به‌كار برد
ابتدا با لحني خوب و صميمي از كودكان مي خواهيم كه به ما گوش كنند . سپس بدين طريق عمل مي كنيم :
بچه ها ببينيد من براي شما كلماتي را نام مي برم بعضي از اين كلمه ها طوريست كه وقتي من كلمه را بيان كردم شما منتظر كلمه ي ديگري نمي مانيد مثلا مي گويم ( نامه ، خامه ، خانه ، شانه ) شما متوجه مي شويد اسامي چيزهايي را گفتم . اما گاهي نيز كلماتي را مي گويم ولي شما منتظر مي مانيد كه ادامه دهم . زيرا آن كلمه
به تنهايي ، مقصود مرا نمي رساند . مثل ( مدادِ ، قندان ِ ، كفشِ ، دانش آموزِ ، آموزگار ِ ) .
در اين گونه كلمات شما منتظريد كه من ادامه دهم . مثلا ( مدادِ حسن ، قندانِ سفيد ، كفشِ قرمز ، دانش آموزِ خوب ،آموزگار ِكلاس اول).
حالا اين دو دسته كلمات را مخلوط به كارمي برم . هر وقت بعد از گفتن كلمه ام، منتظر كلمه ديگري بوديد دستهايتان را بالا ببريد و اگر نياز نبود كه منتظر كلمه ي ديگري بمانيد دستهايتان پايين باشد .
خوب حالا كلمات را مي گوييم . آماده ايد :
( كلاس ِ ، معلم ِ ، مدير ِ، زن ِ، ساده ، مداد ِ ، خامه ، دانه ، كتاب ِ رنگ ِ ، چاله و .... )
بعد از يكي دو جلسه اين بازي را انجام داديم به آنها فقط يك قاعده را آموزش مي دهيم . مي گوييم هر وقت بعد از تلفظ كلمه شما منتظر كلمه ي ديگري بوديد با اين « ــِ » آن را مي‌نويسيم و اگرمنتظركلمه ي ديگري نبوديد با « ه يا ـه » ،آن را بنويسيد .
البته مي توان براي آن اسمي انتخاب كنيم . چون دو كلمه را به همديگر ربط مي دهد . آن را « ــِ » ربط مي ناميم.
براي به ياد سپاري بهتر ، مي توان چند تركيب را روي برگه اي‌نوشت و براي مدتي روي ديوار كلاس نصب كرد . و در هنگام گرفتن املا ، هر وقت به« ــِ » ربط رسيديم دست را بالا ببريم .
با اين روش مي توان مشكل دانش آموزان را در اين مورد رفع نمود و كمتر معلم خسته مي شود .
در پايه هاي بالا تر كه رشد ذهني دانش آموزان بيشتر مي شود مي توان قواعد دستوري را براي‌آن ها تشريح كرد .
استثناها همانطور از اسمشان پيداست از ساير حروف جدا هستند لذا طريقه ي آموزش آن ها نيز بايد متفاوت با ساير حروف و صداها باشد .
«اُ» استثنايي
يكي ديگر از مشكلات آموزشي كه موجب نوشتن غلط كلمه مي شود « اُ » استثناء است .
واژه هايي مثل ( خوش، خورشيد، خوراك، نوك، دو، خود، تو و...) را ممكن است دانش آموزان به صورت ( خُش، خُرشيد، خُراك، نُك، دُ ، خُد،تُ و....) بنويسند،چون تعداد اينگونه كلمات محدود هستند . مي توان با نوشتن اين كلمات بر روي يك صفحه ي مقوايي، نوشتن آنها را به كودكان ياد داد ، يعني‌ازحافظه‌ي‌بصري‌آنان استفاده نمود . البته در هنگام آموزش مي توان از روش قصه گويي استفاده نمود .
مثلا « او » به حرف بابا ومادرش گوش نداده و بدون لباس گرم بيرون رفته و بادوستانش بازي كرده البته به دوستانش هم گوش نداده و لباس گرم نپوشيده و برف بازي كرده است . حالا به شدت سرما خورده و صداش در نمي آيد . از او مي پرسيم اسمت چيه ؟ به جاي اينكه بگويد «او» ميگويد: « اُ » . از اين به بعد در اين چند كلمه كه «او » مريض بوده ، «اُ » خوانده مي شود .
خورشيد ،خود ،نوك ،خوش ،تو ،دو ، خوراك و ....
منبع :1- درمان اختلالات ديكته نويسي – نوشته مصطفي تبريزي – تهران – اتشارات فراروان 1376
از مدیر موفقی پرسیدم: راز موفقیت شما چه بوده است؟